Thứ Bảy, 24 tháng 9, 2011



Tác gi: Dương Danh Dy
I. Mt s điu nên lưu ý khi nghiên cu Trung Qu
Trung Quc là mt nước ln, 9,6 triu km vuông, chiếm 1/5 din tích thế gii, 1/4 din tích châu Á, đng th 3 thế gii (sau Nga và Canada). Trung Quc hin có khong 1,3 t dân (là nước đông dân nht thế gii, chiếm khong 1/5 nhân loi) d kiến đến năm 2020 s tăng lên đến 1,5 – 1, 6 t dân (lúc đó s đng th hai thế gii sau n Đ).
Trung Quc là nước có đường biên gii trên đt lin tiếp giáp vi 19 nước, dài trên 20.000 km, và b bin dài 18.000 km. T đu nhng năm 60 đến cui nhng năm 70 ca thế k trước, Trung Quc đã ch đng gây ra 3 cuc chiến tranh biên gii trên b (vi n Đ, Liên Xô cũ và Vit Nam). Đến nay Trung Quc còn tranh chp lãnh th vi n Đ (theo phía n Đ thì Trung Quc đã chiếm ca h hàng vn km vuông lãnh th, trong khi Trung Quc cho là h ch thu hi li phn đt mà trước đây thc dân Anh đã chiếm ca h mt cách bt công). Trung Quc đang tranh chp v ch quyn đo, bin vi nhiu nước, ni bt là ch quyn đo Senkaku (Điếu Ngư) vi Nht Bn (hin nay Nht Bn đang chiếm gi đo này), qun đo Hoàng Sa vi Vit Nam, qun đo Trường Sa vi Vit Nam và mt phn qun đo này vi Phi-líp-pin, Brunei, Malayxia, Đài Loan, vi Indonesia và (Bc) Triu Tiên, Hàn Quc có vic phân chia lãnh hi. Trung Quc đã s dng vũ lc đ chiếm đóng toàn b qun đo Hoàng Sa ca Vit Nam (năm 1974) và 6 bãi đá ngm trên qun đo Trường Sa ca Vit Nam (năm 1988). Trong tranh chp bin Đông, Trung Quc đã t ch chưa bao gi có, nay đã đng vng trên qun đo Hoàng Sa và có ch đt chân trên qun đo Trường Sa, th hin ch quyn thc tế.
Trung Quc hin đã tr thành cường quc kinh tế, năm 2004, GDP đt 13.615,5 t NDT (khong 1665 t USD), sn xut được 970 triu tn xi măng, 175 triu tn du m, 272 triu tn thép, 73,28 triu tivi màu, 30,38 triu t lnh, 66,42 triu điu hòa không khí, 42 t mét vi, v.v., kim ngch xut nhp khu đt 1154,8 t USD (trong đó xut khu 593,4 t USD,  nhp khu 561,4 t, xut siêu 32 t USD); d tr ngoi t đt 609 t USD (năm 2002 đt 270 t USD, năm 2003 đt 403,3 t, trong 3 năm lin tăng vi tc đ rt cao). Trung Quc đã là nước thu hút đu tư ln nht thế gii, năm 2004 đt trên 60 t USD. Vic Trung Quc được mi vào  nhóm G7 đã là hin thc.
Sau Nga và M, Trung Quc là cường quc quân s hàng đu trên thế gii, có bom nguyên t, bom khinh khí và phương tin mang các vũ khí này ti mi nơi trên thế gii; sau Nga và M, Trung Quc đã t đưa được người ca mình vào vũ tr.
Trung Quc là mt cường quc chính tr (Nht Bn hin giàu mnh hn Trung Quc v kinh tế nhưng Nht Bn chưa được thế gii coi là cường quc v chính tr) là thành viên thường trc ca Hi đng bo an Liên Hip Quc, là nước có nh hưởng không th b qua trong khu vc (Đông Nam Á và Đông Bc Á).
Trung Quc là mt trong my nước có nn văn minh c xưa huy hoàng nht thế gii, nn văn minh đó có lúc lên lúc xung, nhưng trước sau vn ni tiếng, xưa nay chưa bao gi gián đon, và có trin vng phát trin rc r trong thế k 21, Trung Quc còn có hơn 30 triu người Hoa khp nơi trên thế gii, trong đó có nhiu t phú, nhiu nhà khoa hc ni tiếng v.v.
Tuy vy, Trung Quc đang phi đi mt vi my vn đ: An toàn v du m, an toàn v nước và an toàn v lương thc.
Mc dù năm 2004, Trung Quc đã sn xut được 176 triu tn du m, nhưng Trung Quc vn phi nhp khu 100 triu tn. Trung Quc đã là nước nhp khu du m ln th hai, sau M.  D kiến đến năm 2010, lượng nhp khu du m ca Trung Quc mi ngày s tăng gp đôi, đt 4 triu thùng/ngày và đến năm 2030 vào khong 10 triu thùng/ngày.
Ngun tài nguyên nước ca Trung Quc ch chiếm khong 6% thế gii, bình quân đu người ch bng 1/4 trung bình thế gii. D tính vào khong năm 2030, Trung Quc s đt đến đnh cao v s dng nước, và lượng nước dùng lúc đó đã đến cc hn ca ngun nước có th li dng.
My năm gn đây, trung bình mi năm Trung Quc mt khong 300.000 ha đt canh tác, trong khi dân s mi năm tăng khong 10 triu người, người tăng đt gim, nên vic cung cu lương thc Trung Quc đã và s luôn trng thái cân bng căng thng.
Trung Quc là đt nước có đ loi tôn giáo, trong đó đo Pht rt được tôn sùng Tây Tng, đo Hi Tân Cương, Ninh H có nhiu kh năng t phát, hoc b li dng đ phát trin thành mâu thun tôn giáo, mâu thun dân tc, các tà giáo (như Pháp Luân Công…) còn có đt phát trin.
Chênh lch giàu nghèo gia các vùng, gia thành th và nông thôn, gia các tng lp trong xã hi ngày càng m rng. Mt b phn qun chúng, ch yếu là nông dân nghèo, công nhân viên chc b mt vic trong quá trình ci cách có tâm lý bt mãn (năm 2004 đã xy ra nhiu v biu tình, tun hành ca thôn dân T Xuyên, Trùng Khánh, H Nam) vi hàng chc vn người tham gia, gây mt n đnh cc b.
Qua mt s s liu và tình hình trên, có th thy Trung Quc đã tr thành mt cường quc chính tr, quân s, kinh tế trên thế gii có vai trò đc bit khu vc. Đa v cường quc đó ngày mt ln và trin vng tr thành siêu cường ngang hàng vi M trong khong hai mươi năm na không phi là không có kh năng.
II.   Vài nhn đnh căn bn v liên h gia Trung Quc và Vit Nam
Trước khi đ xut kiến ngh v chính sách và đi sách có tính lâu dài, cn thy rõ, làm rõ mt s vn đ sau:
A.  Chiến lược, sách lược, sc mnh ca Trung Quc đến năm 2020
Cn phi thy s tan rã ca Liên Xô, kết thúc chiến tranh lnh là mt cơ hi “tri cho” đi vi Trung Quc. Đ thoát khi thế hai cc thng tr thế gii hình thành sau đi chiến thế gii th hai, thoát khi kim chế ca Liên Xô và M trong nhng năm 50, 60, 70 ca thế k trước, cp lãnh đo Trung Quc (t Mao Trch Đông đến Đng Tiu Bình) đã tìm trăm phương ngàn kế nhm nhoi lên thành mt cc, mt siêu cường nhưng chưa thc hin được. Liên Xô tan rã, mt cc, mt siêu cường mt đi. Đây là cơ hi vàng đ Trung Quc nhoi lên thành siêu cường mi (nước Nga còn rt yếu v kinh tế, Nht Bn chưa đ sc mnh v quân s và dã tâm chưa rõ, EU là mt thc th mnh v kinh tế, nhưng không thng nht v.v.) Các nhà lãnh đo Trung Quc cho rng s tăng trưởng ln mnh v kinh tế ca mình có th gi được tc đ cao và tương đi cao liên tc trong 40 năm (t năm 1980 đến năm 2020) đ đến lúc đó, Trung Quc tr thành cường quc hàng đu v kinh tế trên thế gii (Theo tính toán ca Ngân Hàng Thế Gii năm 1997 thì đến năm 2020 GDP ca Trung Quc s vượt M, còn theo tính toán ca H An Cương – mt nhà kinh tế hc ni tiếng Trung Quc thì đến năm 2020, Trung Quc s tr thành mt thc th kinh tế ln nht thế gii, chiếm 22% GDP thế gii – ca M lúc đó ch là 20%, còn nếu tính theo sc mnh tng hp đt nước (tc năng lc tng hp ca mt quc gia thông qua nhng hành đng có mc đích nhm theo đui mc tiêu chiến lược ca mình)) năm 1998 ca M là 22,7% ca thế gii. Đng đu thế gii, ca Trung Quc là 7,78% đng th hai thế gii trên c Nga, n Đ. Đáng chú ý là nếu năm 1980, sc mnh tng hp đt nước ca Trung Quc mi bng 1/5 ca M, thì đến năm 1998, Trung Quc đã bng 1/3 ca M, tc là trong 20 năm, Trung Quc t ch kém M năm ln rút ngn còn ba ln thôi.
Trung Quc cho rng “Hòa bình và phát trin vn là ch đ chính ca thi đi. S phát trin đa cc hóa thế gii và xu thế toàn cu hóa kinh tế mang li cơ hi và điu kin có li cho hòa bình và phát trin ca thế gii. Đi chiến thế gii mi s không xy ra trong khong thi gian có th d tính được. Vic tranh th môi trường quc tế lâu dài và môi trường xung quanh tt đp là có th thc hin được”.
Ngoài nhng ch trương ln như đc lp, t ch, gìn gi hòa bình, xây dng trt t kinh tế công bng hp lý, ci thin và phát trin quan h vi các nước láng ging, nước đang phát trin, chng ch nghĩa khng b v.v. ra, cn chú ý đến nhng nguyên tc ca h: “Ai cũng không s, nhưng không làm mếch lòng ai “Quyết không đi đu”
Đ thc hin mc tiêu chiến lược “Dân giàu nước mnh” đưa Trung Quc tr thành siêu cường, cnh tranh vai trò siêu cường duy nht ca M hin nay, Trung Quc dc nhiu tâm sc vào vic đi phó vi đi th hàng đu là M và mt s đi th tim n khác như Nht, Nga, n Đ… Tuy vy, Trung Quc không “b qua” Vit Nam trong chiến lược toàn cu ca h.
B.  Trung Quc mun gì Vit Nam?
Vit Nam có trên 1.300 km biên gii trên b vi Trung Quc, ngoài ra vi hơn 3.000 km b bin, án gi Bin Đông, chúng ta là nước duy nht (không k Đài Loan) có tranh chp v ch quyn vi Trung Quc toàn b qun đo Hoàng Sa và Trường Sa. T khi Vit Nam tiến hành ci cách và đi mi, đc bit là sau khi gia nhp ASEAN, bình thường quan h vi M, tích cc chun b gia nhp WTO, chúng ta đã có vai trò đáng k Đông Dương và khu vc Đông Nam Á. Đó là mt s thc mà Trung Quc không th xem thường. Mc dù hai nước đã tha thun xây dng quan h Vit – Trung theo phương châm 16 ch “Láng ging hu ngh, hp tác toàn din, n đnh lâu dài, hướng ti tương lai” nhưng qua nhng din biến k t khi hai nước bình thường hóa quan h đến nay, có th thy:
- Yêu cu ti đa ca Trung Quc là biến Vit Nam thành mt đng minh trung thành ca h (trường hp tt hơn na là “tay sai tin cy” ca h).
- Yêu cu trung bình ca Trung Quc là không mun Vit Nam phát trin nhanh, mnh, tr thành nước cnh tranh v kinh tế vi Trung Quc Bin Đông, tranh giành nh hưởng ca Trung Quc trong khu vc.
- Yêu cu ti thiu tc là khi h không ngăn được s phát trin nhanh v mi mt ca ta thì Vit Nam gi được v trí trung lp, không đi theo các nước ln khác chng Trung Quc.
Cn thy thêm là ban lãnh đo Trung Quc hin nay (và có th thế h sau), không tin ta, mt b phn Trung Quc nht là thế h tr không còn cm tình vi ta như trước (do b giáo dc sai lch t cuc chiến tranh biên gii năm 1979 đến nay), khi mun “gây s” vi Vit Nam, Trung Quc không cn phi chun b dư lun ni bTrung Quc là nguy cơ trc tiếp nguy him nht v lãnh th, lãnh hi ca ta.
3. Vit Nam nên nhn thc Trung Quc như thế nào?
Trung Quc là mt nước ln (s tr thành siêu cường) láng ging chung đường biên gii trên b – bin (M là siêu cường xa ta, nên mc đ nguy him gim đi nhiu). Đng quên bài hc đi đu vi nước ln láng ging Trung Quc trong mười my năm qua.
Trung Quc là nước còn tn ti nhiu vn đ vi ta nht; ngoài lãnh th, lãnh hi, bin đo còn các vn đ “nn kiu” (280.000 người ri Vit Nam, trong đó có nhng người có công vi cách mng Vit Nam) người Hoa (hơn 1 triu người), n vay t thi xây dng hòa bình và thi kỳ chng M (khong 1,5 t NDT, va qua dp Tng bí thư Nông Đc Mnh đi thăm Trung Quc, Trung Quc đã xóa bt cho ta còn 420 triu NDT), nhng ph n Vit Nam nhp cnh phi pháp ly chng sinh con đ cái (do b d d và do c t nguyn) hin còn đang sinh sng nhiu nơi trong Trung Quc (chưa có con s thng kê c th, nhưng không ít hơn mười my vn người). Khi mun gây chuyn và gây sc ép, Trung Quc không thiếu con bài đ s dng.
Trung Quc không còn chung ý thc h vi Vit Nam. H không còn tinh thn quc tế vô sn, “đng chí” đi vi h ch là m t dùng đ la gt nhng ai nh dCn nh là trong thi gian qua Trung Quc chưa giúp được nước nào phát trin c.
Nhng người lãnh đo Trung Quc và ban tham mưu ca h là nhng bc thy v li dng mâu thun. V chính tr, kinh tế,không bao gi h ch s dng mt con bài, mt phương án, h luôn có con bài d tr. Nên ghi nh câu nói ca người Trung Quc: “Người tt vi ta mt, ta tt vi người mười. Người xu vi ta mt, ta xu vi người mt trăm” và “Ta thà ph người ch không bao gi đ người ph ta” (ba cuc chiến tranh biên gii vi n Đ, Liên Xô và Vit Nam, Trung Quc đu bt ng “ra tay trước”).
Mc dù Trung Quc đang tn ti nhiu vn đ, s phát trin không đu gia các vùng, nông dân, nông nghip, nông thôn chưa x lý tt, chênh lch giàu nghèo ngày càng m rng, vn đ dân tc, tôn giáo đang âm , nhưng nhìn chung xã hi Trung Quc đang trên đà phát trin n đnh. Khu hiu “Chn hưng Trung Quc” xây dng mt xã hi hài hòa đã thm sâu vào lòng người, vi tư tưởng quan trng “Ba đi din” Đng cng sn Trung Quc còn có th duy trì được s lãnh đo ca mình trong nhiu năm na (vì Đng này đang t thay đi v nhiu mt tư tưởng, lý lun, t chc, chính sách) vì vđng đt o tưởng vào vic Trung Quc xy ra đng lon ln hay quay tr li con đường đng chí anh em vi ta.
III. Mt s đ ngh và đi sách
A.  Nhng điu kin không th thiếu cho nhng chính sách và đi sách c th
(1)  Ni b trước hết là ban lãnh đo cao nht, phi có s đoàn kết nht trí cao, xin dùng câu nói ca Trn Hưng Đo khuyên vua Trn, trước khi ngài mt đ khái quát “Trên dưới đng lòng, vua tôi hòa thun”. Khó li có th có ni, nhưng vn ao ước được mt phn ca thi Bác H, tuyt đi đa s nhân dân đng lòng đánh M, tin tưởng vng chc s lãnh đo ca Đng và ca Bác, trong ni b lãnh đo cao nht dù có bt hòa, bt đng, nhưng vn có th nói công khai và chưa dám hoc chưa th tìm cách trit tiêu nhau, làm hi nhau, kéo bè kéo cánh… Vì vy đã tp trung được trí tu cao nht ca toàn dân, toàn Đng vào vic thc hin mc tiêu chiến lược.
Còn bây gi suy nghĩ ca người dân va phc tp, va phân hóa mà lãnh đo chưa tìm được nhân t nào đ liên kết li to thành sc mnh. đây có khó khăn là chúng ta đang t nn kinh tế kế hoch tp trung quan liêu bao cp chuyn sang nn kinh tế th trường, nhiu vn đ cũ đòi hi phi gii quyết, nhiu vn đ mi xut hin mà chúng ta chưa đ kinh nghim và bn lĩnh đ x lý (thế nhưng, bài hc Trung Quc giương cao ngn c “chn hưng Trung Quc”, “dân giàu nước mnh” trong quyết sách nhng vn đ đi ni, đi ngoi rt đ chúng ta suy nghĩ).
Trong tình hình hin nay, ch cn b chp cái mũ “phá hoi tình hu ngh Vit-Trung” hoc “thân M” là nhiu s vic đã được gii quyết mt cách gn gh, và sinh mng chính tr có th b đe da.
Không có mt ban lãnh đo đoàn kết nht trí, tp trung được tinh hoa ca dân tc thì mi kiến ngh v chính sách, đi sách cũng chng có tác dng gì.  Nhìn li lch s, mi khi ni b nước ta lc đc, triu chính đi bi, chính là lúc phong kiến phương Bc tăng cường sc ép, yêu sách và tiến hành xâm lược, chiếm đóng. Và Trung Quc hin đi cũng chưa bao gi t b tác đng vào ni b ta.
Trong quan h gia nước ln và nước nh, nước nh thế b đng.  Lc lượng nghiên cu Trung Quc nước ta hin nay không ít, nhưng phân tán, ri rc, thiếu chuyên gia đu đàn, thiếu chuyên gia gii cho tng lĩnh vc. Cn có s t chc, phân công, chính sách thích hp đ tp hp được tinh hoa, giành ch đng trong thế b đng vi Trung Quc.
(2) Nói chung, chúng ta phi kiên quyết bo v nhng nguyên tc ln, nhng vn đ đng chm đến ch quyn, đến s tôn nghiêm ca dân tc, trong khi x lý quan h gia Vit Nam và Trung Quc, chúng ta phi luôn luôn tnh táo, cnh giác, hiu rõ vai trò và sĩ din nước ln ca h đ tùy tng vn đ, v vic mà có khi phi vut bng nhn, nhường h trong mt s vic nhy cm c th nào đó, thm chí có khi phi tránh đường hoc đi đường vòng, “tránh voi chng xu mt nào” mà. Cn hết sc lưu ý làđng đ bao gi lâm vào cnh mình là người đi đu duy nht vi Trung Quc.
(3) Chúng ta tôn trng Trung Quc, hiu rõ sc nng nước ln – láng ging ca h – nhưng không vì thế mà chúng ta phinơm np s h, lùi bước trước sc ép ca h mt cách b đng, thm chí nhượng b h mt cách vô nguyên tc.
Cn phi thy rng Trung Quc không th ép chúng ta, đi x vi chúng ta mt cách quá mc đ Vit Nam phi ng sang vi M. Nói gi d mt nước Vit Nam “thân M” hùng mnh, ngay biên gii phía Nam ca Trung Quc, án ng bin Đông (nơi 21/39 đường hàng hi Trung Quc phi đi qua) s nh hưởng ti an ninh ca Trung Quc như thế nào. Hơn na, mc tiêu dài hn ca Trung Quc là tr thành siêu cường. Siêu cường không th không có đng minh thân cn (như M vi Anh), Trung Quc hin nay chưa có đng minh thân cn (Bc Triu Tiên không được Trung Quc coi là đng minh tin cy) do đó Trung Quc không th t b ý đ lôi kéo Vit Nam. Ngoài ra trong đi x vi Trung Quc, chúng ta còn có các nước trong khu vc, mt s nước ln khác, nhiu nước đang phát trin… nên ngoài sc mnh bn thân, chúng ta còn có s ng h ca loài người tiến b và c “cái thế” la chn na. (Nói như vy không có nghĩa là chúng ta ng hn v mt phía đ chng Trung Quc).
(4) Trung Quc là mt nước đi tt đón đu tt nht, s hoàn thành hin đi hóa trong thi gian lch s tương đi (khong 100 năm). Trung Quc là nước chuyn đi t nn kinh tế kế hoch tp trung quan liêu bao cp sang nn kinh tế th trường tương đi thành công, do vy có nhiu điu chúng ta có th hc tp, rút kinh nghim t h (ngay c vi nhng vn đ không thành công). Tuy vy cn tránh hai khuynh hướng; cho rng cái gì ca Trung Quc cũng hay hoc ngược li cho rng Trung Quc chng có gì đáng hc c, đ tránh bt chước mt cách mù quáng hoc bài xích.
B.  Mt s kiến ngh v đi sách và chính sách
Trước khi nêu mt s vn đ c th, xin tóm tt nhng điu đã nói trên: “Trung Quc là mt nước láng ging ln mnh và ngày càng hùng mnh hơn na. Gia h và ta còn tn ti nhiu vn đ (có vn đ rt phc tp, gay cn), h có tham vng ln vi ta v c lãnh th, chính tr, kinh tế. Chúng ta cn tôn trng, nhân nhượng vi Trung Quc trong nhng v vic có th nhân nhượng được. Quyết không đi vi nước khác hay nhóm nước khác chng li Trung Quc và không bao gi đ rơi vào thế mt mình đi đu vi Trung Quc, nhưng quyết không khiếp s h, lùi bước hoc t b nhng v vic không th t b được. Ni b chúng ta đoàn kết nht trí, tp trung được sc mnh và trí tu toàn dân, tranh th được s đng tình ng h ca các nước trong khu vc và trên toàn thế gii, ln mnh nhanh chóng v mi mt là bo đm vng chc cho mi ng x đã, đang và s xy ra trong mi quan h hai nước”.
(1) Vn đ biên gii lãnh th
Ngày 30/12/1999, hai nước ký Hip ước biên gii trên đt lin (có hiu lc t ngày 6/7/2000). Đến nay hai bên đã cm được 400 ct mc biên gii. Tc đ cm như vy là chm (theo tính toán s có khong 1.100 ct trên hơn 1300km đường biên). Hip đnh đã được ký và đã có hiu lc, thit hơn khó có th sa được, vì vy chúng ta không nên kéo dài thi gian cm mc (bi vì nước yếu hơn bao gi cũng phi chu phn thua thit, nht là khi s đã ri). Qua vic ký kết Hip ước biên gii gia Trung Quc và Mông C, Lào, Miến Đin, thy nói chung Trung Quc tôn trng đường biên gii đã ký (cũng có th my nước này không có vn đ gì gay cn vi Trung Quc, nên h không dùng vn đ biên gii đ gây s…), tuy vy có cái rõ ràng đ làm cơ s đu tranh sau này còn hơn là không có.
(a) Hip đnh phân đnh vnh Bc B và Hip đnh hp tác ngh cá
Ký ngày 25/12/2000 và có hiu lc t ngày 30/2/2004. Nói chung ký được bây gi còn hơn sau mi ký. Tuy vy thi hn ca vùng đánh cá chung đ hơi dài (12-15 năm), Trung Quc s trit đ li dng thi gian này đ khai thác và gây s. Tàu ta bé, lưới ta nh hơn, phn thua thit đã rõ, oán trách ln nhau cũng không xoay chuyn được tình hình, nếu không vươn lên ngang nga vi h (mt cách đúng lut) thì đành chp nhn. Vic thăm dò khai thác tài nguyên trong lãnh hi thuc ch quyn đã phân đnh ca ta trong Vnh bc b cn phi cnh giác, đ phòng mi kh năng có th xy ra.
(b) V hai qun đo Hoàng Sa và Trường Sa
Qun đo Hoàng Sa. Ch có Vit Nam, Trung Quc và Đài Loan đòi ch quyn qun đo này, hin Trung Quc đã dùng vũ lc chiếm đóng phi pháp toàn b (mt na năm 1956 và na còn li tháng 1 năm 1974) và ngang nhiên coi chúng là ca mình. Ta không th dùng vũ lc đ thu hi, nhưng không th t b ch quyn. Có th ch nên đòi nhng đo mà Trung Quc đánh chiếm t tay chính quyn Sài Gòn hi tháng 1 năm 1974, như thế va t ra có nhượng b mà vn có cơ s pháp lý đ thế h sau gii quyết vn đ.
Qun đo Trường Sa. Đây là nơi tranh chp ca Vit Nam, Trung Quc, Đài Loan, Phi-líp-pin, Brunei, Malaysia v bin đo và Indonesia (có th c Đông Timor) v lãnh hi. Hin nay s đo bãi ngm mà các bên chiếm gi là Vit Nam 21, Phi-líp-pin 8, Trung Quc 6 và Đài Loan 1.
Chúng ta nên đòi ch quyn mt phn qun đo này, nghĩa là ngoài 21 đo bãi ngm mà chúng ta đã chiếm gi ra, ta ch đòi quyn nhng bãi đo ngm dc theo b bin nước ta cho đến hết phn bin Đông. Ta không phn đi Trung Quc thăm dò khai thác vùng lãnh hi sát Phi-líp-pin, Indonesia v.v. Đây không phi là s t b ch quyn, vic đng ý ca Trung Quc và Phi-líp-pin thăm dò vùng thuc bin Đông nhưng cách rt xa ta là mt quyết đnh khôn ngoan. T nay nên tránh mt mình phn đi Trung Quc nhng nơi xa tít tp trên bin Đông, nhưng vi nhng cái đã có và nhng cái sát sườn mình thì quyết không nhân nhượng.
Trong vn đ qun đo, Trung Quc rt không mun quc tế hóa, chính vì vy mà chúng ta cn khôn ngoan quc tế hóa vn đ, nht là tìm kiếm s “có mt” ca M.
(c) Trong vn đ biên gii, bin đo
Chúng ta cn công khai đến mc ti đa, tp trung được trí tu ca toàn dân tc. Không nên coi đó là vic làm ca riêng mt s người và không ai chu trách nhim c. C Phan Thanh Gin thi Nguyn sau khi kí hip ước ct sáu tnh Nam B cho xâm lược Pháp, đã phi ung thuc đc t vn. Vì vy quyết không được coi thường dư lun.
(2)  Các vn đ hp tác kinh tế, ngoi thương, hp tác văn hóa, k thut v.v.
Nhng vn đ nay tiến hành như thi gian qua là tương đi tt, ngoi tr t nn buôn lu và thu hút đu tư ca Trung Quc chưa được nhiu.
Chúng ta đu biết, tháng 5 năm 2004, th tướng Phan Văn Khi thăm Trung Quc và tháng 10 cùng năm, th tướng Ôn Gia Bo thăm Vit Nam. Qua hai chuyến thăm đó, hai bên đã xác đnh hp tác hành lang Nam Ninh – Lng Sơn – Hà Ni – Hi Phòng – Qung Ninh, hành lang Côn Minh – Lào Cai – Hà Ni – Hi Phòng và vành đai kinh tế Vnh Bc B (mà theo ý tưởng ca mt hc gi Trung Quc, vành đai kinh tế vnh Bc B gm 10 tnh, thành ph sau đây ca Vit Nam: Qung Ninh, Hi Phòng, Thái Bình, Nam Đnh, Ninh Bình, Thanh Hóa, Ngh An, Hà Tĩnh, Qung Bình, Qung Tr vi din tích 58.452 km vuông và 16,8 triu dân, còn phía Trung Quc ch gm: cng Phòng Thành, Khâm Châu, Bc Hi, Ngc Lâm ca tnh Qung Tây và Trm Giang, Mo Danh thuc tnh Qung Đông, và tnh Hi Nam vi din tích 113.876 kilômét vuông và 39,8 triu người).
Ngoi tr Trm Giang và Mo Danh thuc tnh Qung Đông là vùng duyên hi khá phát trin ca Trung Quc ra, hai tnh Vân Nam và Qung Tây thuc vùng phát trin trung bình kém ca Trung Quc (theo s liu ca Ngân Hàng Thế Gii năm 2000, bình quân đu người GDP tính theo trình đ sc mua (PPP) ca Qung Tây đng th 155 trên 206 nước và khu vc trên thế gii, còn Vân Nam là 149/206), nói mt cách khác là s phát trin ca h không cao hơn Vit Nam bao nhiêu.
M hai hành lang kinh tế và vành đai kinh tế nói trên, nếu nói là Vit nam không thu được li ích gì là không đúng, nhưng rõ ràng là s thua thit v ta. Trước hết ta không th ch vào s thu hút đu tư vn và k thut tiên tiến. Th hai, h s hút hết nhng nguyên liu thô quý báu ca chúng ta. Th ba, thông qua các hành lang và vành đai này, Vit Nam s là nơi đ trút hàng kém phm cht, hàng gi, hàng nhái ca Trung Quc thông qua con đường buôn lu. Chưa có hai hành lang, mt vành đai chúng ta đã khn kh vì nn nhp “hàng lu” ca Trung Quc, th hi khi chúng hình thành tình hình s ra sao. Th tư, hai hành lang, mt vành đai có th nói là mt s m toang cánh ca cho s xâm nhp v mi mt ca Trung Quc mt cách công khai, d dàng vào Vit Nam. Vn đ an ninh quc gia s như thế  nào đây?
Khi đã hp tác thì hai bên phi cùng có li, ai gii tính toán hơn thì được phn nhnh hơn, nhưng phi c gng đ không thit hi nhiu. Trung Quc đã mun thì ta không th t chi hoàn toàn và ta cũng không di gì mà không hp tác vi Trung Quc nhưng vn đ mà hai bên cùng có li. Nhưng ca n ca ta có nhiu đâu? Không làm th mt hành lang thôi? Các làm tt nht là cho tiếng, là s biu th s tôn trng, s không chng li h, và nếu là nhng đng tình thì càng nên khai thác.
(3)  Mt vài kiến ngh và đi sách đi vi M, Nht
(a) Vi M
Phi sau kết thúc chiến tranh hơn 20 năm (4/1975 – 8/1995) chúng ta mi lp quan h ngoi giao vi M. đây, có li ca người M, nhưng phi thy là chúng ta đã đ l thi cơ và mc mưu Trung Quc trong vic sa ly Campuchia. Đ ngh hãy đc li và suy ngm tht sâu, tht k vic Lê Li – Nguyn  Trãi đã ch đng, nín nhn và sáng sut hơn người đ nhanh chóng bình thường hóa quan h vi nhà Minh. Sau gn 20 năm chiếm đóng, gic Minh đã gây cho nhân dân chúng ta nhng ti ác “tri không dung, đt không tha” như “nướng dân đen trên ngn la hung tàn, vùi con đ xung dưới hm tai v”. Nào lên rng đào m, nào xung b mò trai, nào h by hươu đen, nào lưới dò chi ch. Tàn t c côn trùng, tho mc [khác gì cht đc da cam]… ch hết trúc Nam Sơn không ghi hết ti ác; ly hết nước Nam Hi không ra hết hôi tanh”. Nhưng khi gic đã chu thua rút quân v nước (như quân vin chinh M) thì mc dù va qua s tàn phá ghê gm ca chiến tranh, mi căm thù vi gic chưa nguôi, nhưng xut phát t li ích ti cao ca dân tc, Lê Li – Nguyn Trãi vn “Mã Kỳ, Phương Chính cp cho 500 chiến thuyn (ra đến bin chưa thôi trng ngc), Vương Thông, Mã Anh phát cho vài trăm c nga (v đến nước còn toát m hôi), và sau đó còn chu cng người vàng Liu Thăng trong mt thi gian, đ yên phương Bc, xây dng li đt nước. Không có quyết sách này làm sao có thi thnh tr Lê Thánh Tôn sau đó.
Mt vn đ cn đt ra đây đ đi chiếu. Vì sao Trung Quc bt ng, ch đng gây ra cuc chiến tranh biên gii, giết hi khá nhiu chiến sĩ đng bào ta, tàn phá nhiu cơ s vt cht và nhà ca các th xã thuc các tnh biên gii (chưa k vic h còn giúp bn Kh-me Đ đánh úp biên gii nước ta và cuc chiến đu sau khi ta vào Campuchia làm rt nhiu chiến sĩ và đng bào ta b hy sinh, mang thương tt. Nghe nói Campuchia, tn tht, thương vong v người ca chúng ta bng c cuc chiến tranh chng Pháp). Thế mà h không h có mt li xin li, mt tý đn bù, còn trch thượng ra điu kin cho chúng ta khi bình thường hóa quan h (sao li có s đi x không công bng vi hai nước như vy?).
Cn thy rng nước M không phi là k thù truyn thng ca ta, h li rt xa ta, không có tham vng v lãnh th ca ta và không có nhiu vn đ gay cn vi ta như vi Trung Quc. Là mt siêu cường, M có th hin nước ln ca mình, chúng ta cn tôn trng h, chí ít cũng như đi vi Trung Quc. Khách quan mà nói M (mt s nước phát trin Tây Âu, Nga, Nht…) đang là nhng người kim chế hành vi quá khích Trung Quc; không có cuc cm vn sau s kin Thiên An Môn (tháng 4/198) mà cuc cm vn v quân s còn kéo dài đến tn bây gi, và nhng tuyên b ca M, chưa ai biết là Trung Quc đã và s làm gì bin Đông.
Vì thế cn nhanh chóng đy mnh quan h vi M, nht là trong lĩnh vc kinh tế, k thut, giáo dc. Cn nghiêm chnh hc tp tinh thn ca cha ông, ra mt cho người M, dù là đã mun, nhưng mun còn hơn không. Tt nhiên Trung Quc không va lòng nếu ta ci thin mi quan h vi M hơn na, tuy vy chúng ta không đi vi M đ làm hi li ích ca Trung Quc thì h cũng khó ngăn cn, mà cn cũng không được nếu ta khôn khéo tính toán bước đi phù hp. Ci thin hơn na quan h vi M s còn góp phn hòa gii dân tc, thu hút tt hơn na cht xám và vn ca Vit Kiu (th hi mi năm không có vài ba t USD kiu hi bng tin mt gi v, tình hình cân bng ngoi t ca ta s ra sao).
(b) Vi Nht Bn
Trong quá kh, Nht Bn đã chiếm đóng nước ta và gây ra nn đói khng khiếp năm 1945, nhưng người Nht đã có bi thường và t ra có li. T sau khi nước ta thng nht, quan h gia Nht Bn và Vit Nam phát trin nhanh chóng, nht là trong thi gian gn đây. Mi người đu biết Nht Bn là cường quc kinh tế s hai thế gii hin nay, dù my năm nay s phát trin có phn chng li, nhưng Nht Bn vn là nước có tim năng di dào v vn và k thut, Nht Bn là mt trong vài nước đ sc giúp ta phát trin nhanh chóng. Nước ta cách xa Nht Bn, không tn ti vn đ gay cn. Cũng như ta, Nht Bn đang có vn đ tranh chp v bin, đo vi Trung Quc, (Nht đang chiếm gi đo Seikaku mà Trung Quc t nhn là ca mình vi cái tên Điếu Ngư). Người Trung Quc còn thù dai ti ác ca Nht Bn gây cho h trong thi gian xâm lược (1937 – 1945) như cuc tàn sát đm máu nhân dân Nam Kinh, vic s dng người Trung Quc làm th nghim vũ khí vi trùng… Nht Bn cũng đang t ra lo lng trước s “tri dy hòa bình” ca Trung Quc. Chúng ta đang thế nếu tiến gn M s b Trung Quc “không bng lòng” và nếu gn Trung Quc s b M “không ưa”, và c hai nước đu biết ta s không đi vi nước này chng nước kia, nên h s cùng ép ta, chúng ta chng đ xoay x rt khó. Đó là mt thc tế khách quan. Chính vì vy mà nâng quan h v mi mt, nht là v hp tác kinh tế, k thut vi Nht Bn lên tm cao mi là vn đ có ý nghĩa trng đi.
Thi hành nhng chính sách, đi sách trên không bao gi nm mc đích chng li Trung Quc. Chúng ta ch mun người láng ging ln mnh này đ yên cho chúng ta làm ăn theo s la chn có li nht cho chúng ta mà không làm tn hi đến h – chúng ta có đ điu kin thun li trong, ngoài đ làm được điu đó. Nhưng thi gian thun li khó có y ch còn đ 10 – 20 năm na thôi.Cn thy rõ đim này đ đoàn kết ni b hơn na, tp trung được ý chí toàn dân hơn na, vn dng tt quan h vi nước ngoài hơn na, nhanh chóng xây dng đt nước ta giàu mnh lên.
Ngày 30/3/2005
Dương Danh Dy